Động cơ giảm tốc là một phần không thể thiếu trong các hệ thống truyền động máy móc hiện đại. Với những ứng dụng khác nhau, từ sản xuất đến vận chuyển, động cơ giảm tốc giúp tăng hiệu quả và độ chính xác của quá trình truyền động.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, ứng dụng và lựa chọn động cơ giảm tốc, cũng như bảo trì và sửa chữa chúng.
1. Giới thiệu về động cơ giảm tốc
Động cơ giảm tốc là một loại động cơ có thể giảm tốc độ quay của trục đầu ra. Chúng thường được sử dụng để tăng lực xoắn, giảm tốc độ quay, hoặc cả hai.
Động cơ giảm tốc được sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau, bao gồm máy móc sản xuất, thang máy, hệ thống tải, robot và nhiều ứng dụng khác.
2. Cấu tạo của động cơ giảm tốc
Động cơ giảm tốc bao gồm hai phần chính là phần động cơ và phần hộp số giảm tốc. Chúng có tác dụng giúp giảm số vòng quay, đồng thời tăng mô men xoắn (lực xoắn) và được ứng dụng nhiều trong các thiết bị, máy móc công nghiệp.
Motor điện của bộ giảm tốc được quấn theo kiểu motor 3 pha 4 cực, gồm các chi tiết nhỏ như: Rotor, vòng bi, Stator, khoảng cách không khí và cuộn dây. Cụ thể:
Rotor: Là một bộ phận của motor điện, có chức năng làm quay trục để cung cấp năng lượng cơ học. Rotor thường gồm các dây dẫn có dòng điện, tương tác với từ trường của Stator để tạo ra các lực quay trục. Tuy nhiên, một số Rotor có cánh quạt mang nam châm vĩnh cửu và Stator giữ dây dẫn.
Vòng bi: Router có thể quay được là nhờ sự hỗ trợ của vòng bi, cho phép Rotor xoay trục của nó.
Stator: Đây là bộ phận thuộc phần tĩnh của mạch điện từ động cơ, thường bao gồm các nam châm vĩnh cửu hoặc các cuộn dây. Các lõi của Stator thường được tạo từ nhiều tấm kim loại mỏng, được gọi là laminations. Laminations đảm nhận nhiệm vụ làm giảm tổn thất năng lượng có thể xảy ra nếu một lõi rắn được sử dụng.
Khoảng trống không khí: Là khoảng cách được tính giữa Rotor và Stator. Khoảng cách này có ảnh hưởng quan trọng đến các hoạt động của động cơ Khoảng cách không khí sẽ giúp làm tăng dòng chảy từ hoá cần thiết. Do đó, bạn nên lắp máy với một khoảng cách tối thiểu để tránh gây ra tiếng ồn và tổn thất không đáng có.
Cuộn dây: Bao gồm các dây được đặt trong cuộn dây, thường được quấn quanh một lõi sắt mỏng, mềm để tạo thành các cực từ khi được kích hoạt bằng dòng điện.
Phần hộp số giảm tốc bao gồm các bộ phận như đĩa, bánh răng, trục, vòng bi và hộp số. Phần này có chức năng tang hoặc giảm tốc độ quay qua đó giảm hoặc tăng momen của trục đầu ra.
Xem thêm các bài viết hay về động cơ: Tại đây
3. Nguyên lý hoạt động của động cơ giảm tốc
Động cơ giảm tốc hoạt động theo nguyên lý nhất quán như sau: Khi muốn số vòng quay của trục ra hộp số giảm tốc nhỏ, ngoài việc lắp thêm hộp số giảm tốc lên động cơ điện, dung hộp số giảm tốc bạn có thể thay đổi số vòng quay trục ra một cách linh hoạt tùy theo loại hộp giảm tốc bạn chọn.
Ngoài ra, còn một yếu tố nữa đó là mô men xoắn, việc chế tạo một động cơ điện có số vòng quay và mô men xoắn theo ý muốn là rất khó.
Motor giảm tốc hoạt động nhờ nguồn cung cấp điện. Động cơ sử dụng điện năng chuyển hóa thành cơ năng để vận hành các loại thiết bị và máy móc như băng chuyền, máy bơm nước, cẩu trục, quạt điện…
Do đó, người ta gọi đây là tỷ số truyền, với số vòng quay và mô men xoắn tỉ lệ nghịch với nhau.
4. Ứng dụng của động cơ giảm tốc
Động cơ giảm tốc được sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau, bao gồm:
Máy móc sản xuất: động cơ giảm tốc được sử dụng trong các hệ thống truyền động để đạt được độ chính xác cao trong quá trình sản xuất.
Thang máy: động cơ giảm tốc được sử dụng để tăng lực xoắn và giảm tốc độ quay, giúp đảm bảo an toàn và độ ổn định trong quá trình vận hành thang máy.
Hệ thống tải: động cơ giảm tốc được sử dụng để tăng lực xoắn và giảm tốc độ quay, giúp giảm sự rung động và tiếng ồn trong quá trình vận hành hệ thống tải.
Robot: động cơ giảm tốc được sử dụng để tăng lực xoắn và giảm tốc độ quay, giúp tăng độ chính xác và độ ổn định trong quá trình vận hành robot.
5. Lựa chọn động cơ giảm tốc
Khi lựa chọn động cơ giảm tốc, cần xem xét nhiều yếu tố như: loại động cơ, tải trọng, tốc độ, độ chính xác, độ bền và chi phí.
Ngoài ra, cần cân nhắc các yếu tố về vận hành, bảo trì và sửa chữa để đảm bảo hiệu quả và độ tin cậy trong quá trình sử dụng.
5.1. Lựa chọn động cơ giảm tốc theo ampe định mức cho phép
Mỗi một động cơ điện giảm tốc sẽ có một công suất cụ thể cho ra một ampe định mức riêng phụ thuộc vào công suất motor và tốc độ vòng tua của motor
Loại motor điện giảm tốc thường được sử dụng là loại 85%-90% ampe định mức cho phép.
5.2. Lựa chọn động cơ giảm tốc theo nhu cầu sử dụng
Động cơ giảm tốc có 2 loại được dùng phổ biến là 1 pha 220V và 3 pha 380V. Tuỳ vào mục đích sử dụng mà bạn lựa chọn loại động cơ phù hợp.
Động cơ 1 pha sử dụng điện dân dụng, thường được dùng trong các xưởng sản xuất nhỏ, không có sử dụng điện công nghiệp, dùng có máy nén khí, máy bẻ đai, máy rửa xe, máy làm chả, máy quay thịt, máy bơm nước tăng áp, máy thở oxy cho thuỷ hải sản…
Động cơ 3 pha chuyên dùng điện áp 220/380V với motor có công suất dưới 3.7kW và điện áp 380/660V với motor có công suất từ 4.0kW trở lên. Loại động cơ này thường được dùng trong các ngành công nghiệp như ép gỗ, cán thép, quạt công nghiệp, motor kéo, chế tạo máy, nghiền đá, máy bơm nước ly tâm, bơm đẩy áp, đầm rung sàn cát, bê tông…
6. Bảo trì và sửa chữa động cơ giảm tốc
Để đảm bảo độ tin cậy và hiệu suất của động cơ giảm tốc, cần thực hiện các công việc bảo trì và sửa chữa định kỳ.
Các công việc này bao gồm kiểm tra trục, vòng bi, bánh răng và các bộ phận khác, thay thế dầu mỡ và các bộ phận hao mòn, vệ sinh và bôi trơn hộp số giảm tốc.
Những lưu ý khi vận hành motor giảm tốc
Khi vận hàng motor giảm tốc, quý khách hàng cần lưu ý những điều sau để tránh được các trường hợp hư hỏng không đáng có:
- Cần kiểm tra motor giảm tốc, hộp giảm tốc có hư hỏng hay bị rò rỉ không trước khi sử dụng động cơ.
- Xác định loại điện áp sử dụng cho động cơ điện có đúng không. Nếu chưa đúng, chưa đảm bảo ổn định thì bạn cần phải điều chỉnh và thay đổi cho phù hợp, nguồn điện cần phải đúng sơ đồ mạch điện quy định.
- Khi vận hàng động cơ giảm tốc cần phải lắp đặt tại vị trí khô ráo, bằng phẳng, chắc chắn, không để motor bị rung lắc hay lỏng lẻo khi hoạt động.
- Kiểm tra các thiết bị của motor đã được lắp đủ, đúng vị trí và chắc chắn trước khi vận hành.
- Không hoạt động motor quá công suất mà nhà sản xuất khuyến nghị để hạn chế khả năng quá tải điện.
- Chọn dây dẫn và ổ cắm điện cho motor phải phù hợp và tương ứng với công suất.
- Motor cần phải đảm bảo đủ lượng dầu bôi trơn theo quy định.
- Cần lắp đặt các thiết bị bảo vệ quá dòng, quá áp, mất pha cho động cơ giảm tốc để hạn chế các trường hợp hư hỏng.
- Cần phải kiểm tra các nối đất để đảm bảo an toàn khi sử dụng motor.
- Thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng, vệ sinh định kỳ để cho motor hoạt động tốt hơn, tăng tuổi thọ motor.
7. Kết luận
Động cơ giảm tốc là một phần không thể thiếu trong các hệ thống truyền động hiện đại. Với các ứng dụng khác nhau, động cơ giảm tốc giúp tăng hiệu quả và độ chính xác của quá trình truyền động.
Việc lựa chọn, bảo trì và sửa chữa động cơ giảm tốc đóng vai trò quan trọng để đảm bảo độ tin cậy và hiệu suất của hệ thống truyền động.
Cần phải xem xét nhiều yếu tố khi lựa chọn động cơ giảm tốc, bao gồm loại động cơ, tải trọng, tốc độ, độ chính xác, độ bền và chi phí. Bảo trì và sửa chữa định kỳ cũng rất quan trọng để đảm bảo độ tin cậy và độ ổn định trong quá trình vận hành hệ thống.
Một số lưu ý khi sử dụng động cơ giảm tốc:
- Sử dụng đúng loại động cơ giảm tốc cho ứng dụng cụ thể.
- Đảm bảo độ chính xác và độ ổn định trong quá trình vận hành.
- Thực hiện bảo trì và sửa chữa định kỳ để đảm bảo độ tin cậy và hiệu suất của hệ thống truyền động.
Như vậy, động cơ giảm tốc là một thành phần không thể thiếu trong các hệ thống truyền động hiện đại. Sử dụng đúng và bảo trì định kỳ động cơ giảm tốc sẽ giúp tăng hiệu quả và độ chính xác của quá trình truyền động, đồng thời đảm bảo độ tin cậy và hiệu suất của hệ thống truyền động.
